|
Truj�cy dym Zwyczaj palenia papieros�w rozprzestrzeni� si� na ca�ym �wiecie, kiedy to 100 lat temu wymy�lono papierosy i zapa�ki. Historia u�ywania tytoniu przez cz�owieka liczy wiele setek lat. Pierwsi zwyczaj ten wprowadzili Majowie w Ameryce przed 2000 lat, jako rytua� ceremonii religijnych w formie inhalacji dymu ze spalonych li�ci tytoniu. Do Europy zwyczaj ten przyw�drowa� przed 500 lat i przetrwa� do dnia dzisiejszego. Przyczyn� popularno�ci tytoniu jest obecno�� w nim nikotyny, substancji psychoaktywnej, kt�rej przewlek�e stosowanie prowadzi do biologicznego uzale�nienia. Si�a tego uzale�nienia por�wnywana jest z heroin�, kokain� czy morfin�. Historia dokumentowania szkodliwo�ci zdrowotnej tytoniu zacz�a si� przed 200 lat, kiedy to po raz pierwszy zaobserwowano szkodliwe jego dzia�anie. Ostatnie 50 lat zaowocowa�o licznymi pracami naukowymi opisuj�cymi wielonarz�dowe, dotycz�ce wszystkich proces�w �yciowych dzia�anie 4000 substancji chemicznych zawartych w dymie papierosowym. Tyto� stosowany, w formie tabaki bezpo�rednio do nosa, czy te� tyto� w formie �ucia absorbowany by� lokalnie przez �luz�wk� nosa, czy jamy ustnej, daj�c lokalne skutki w postaci raka nosa, warg i jamy ustnej. Dym papierosowy wytwarzany w temperaturze 600-900 stopni jest kompleksem gazowo - p�ynno - sta�ym. W trakcie g��bokiego zaci�gania si� papierosem powstaje tzw. g��wny strumie� dymu, zawieraj�cy mniejsze st�enie substancji toksycznych. Osoby nie pal�ce, przebywaj�ce w zamkni�tym pomieszczeniu nara�one s� na g��wny strumie� dymu, po metabolizacji w p�ucach palacza do otaczaj�cego powietrza, jak i na dym powstaj�cy w przerwach mi�dzy zaci�gni�ciami w wyniku tlenia si� papierosa tzw. boczny strumie�. Wyniki prowadzonych bada� wykazuj� wy�sze st�enie substancji szkodliwych, zw�aszcza rakotw�rczych w bocznym strumieniu dymu w stosunku do strumienia g��wnego. Do najbardziej szkodliwych, toksycznych zwi�zk�w w tytoniu i dymie tytoniowym nale�� nikotyna (substancja toksyczna uzale�niaj�ca jak narkotyk), tlenek w�gla (spaliny), tlenki azotu (mieszanina gazowa powstaje przy spawaniu metalu oraz przy spalaniu materia��w wybuchowych), cyjanowod�r (kwas pruski u�ywany w komorach gazowych). Ich st�enie w g��wnym i bocznym strumieniu dymu przedstawia si� nast�puj�co: tlenek w�gla st�enie 3-5 razy wy�sze w strumieniu bocznym, nikotyna - 2-21 razy wy�sze st�enie, amoniak (surowiec chemiczny w��kna sztuczne) 40-170 razy wy�sze, benzen 10 razy (rozpuszczalnik organiczny), formaldechyd (silny �rodek odka�aj�cy) 50 razy wy�sze st�enie. G��wny strumie� dymu charakteryzuje si� g��bok� ekspozycj� i ni�sz� toksyczno�ci�, boczny strumie� dymu papierosowego cechuje p�ytsza ekspozycja za� wy�sza toksyczno��. Bierni palacze jak z tego wynika s� w zdecydowanie w gorszej pod wzgl�dem zdrowotno�ci sytuacji. Wch�anianie dymu tytoniowego przez czynnych jak i biernych palaczy zachodzi g��wnie w uk�adzie oddechowym a tak�e w przewodzie pokarmowym jako rezultat po�ykania wydzielin i �liny. Sk�adniki dymu przenikaj� z p�uc do krwioobiegu i s� rozprowadzane po ca�ym organizmie. St�d efekt zdrowotny dymu tytoniowego obserwowany jest nie tylko w obr�bie jamy ustnej czy p�uc ale tak�e we wszystkich innych narz�dach np. p�cherzu moczowym, trzustce, narz�dach rodnych, naczyniach obwodowych. Wykazano r�wnie� zaburzenia funkcjonowania wzroku, czy uszkodzenia formu�uj�cego si� p�odu. Sk�adniki dymu tytoniowego i ich metabolity mog� by� wydalane z organizmu r�wnie� z mlekiem matki. Palenie papieros�w to ju� nie tylko problem osoby pal�cej. To r�wnie� problem ich znajomych, przyjaci�, rodzin os�b w kr�gu, kt�rych wypalane s� papierosy. Walk� z tym uzale�nieniem i pomoc palaczom tytoniu winni podejmowa� wszyscy, kt�rym na sercu le�y dobro drugiego cz�owieka. Zaprzestanie palenia tytoniu we wszystkich grupach wieku, tak�e u m�odych os�b powoduje zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby odtytoniowe a tak�e zniwelowanie zawarto�ci substancji toksycznych w organizmie gromadz�cych si� w procesie palenia. Osoby deklaruj�ce ch�� rzucenia palenia oraz maj�ce problem z samodzielnym rzuceniem palenia zapraszamy do nowo powsta�ej Poradni antytytoniowej na terenie przychodni przy ul.Jagiello�skiej 34 w Samodzielnym Zespole Publicznych Zak�ad�w Opieki Zdrowotnej Warszawa Praga P�noc.
Kierownik Biura Promocji Zdrowia
SZPZLO Warszawa Praga P�noc Gra�yna Kie�el |