|
Szkie�ko i oko
Wychowani na filmach sensacyjnych na sam� nazw� "patolog", "anatomopatolog", a co bardziej wykszta�ceni tak�e na nazw� "patomorfolog" i "histopatolog" reagujemy: to ten od sekcji zw�ok. Tymczasem teraz jest to nader rzadkie zaj�cie lekarza o tej specjalno�ci. Ich zasadnicz� prac� jest przeprowadzanie bada� tkanek, na kt�rych wynik z dr�eniem serca czekaj� pacjenci. Ich wynik odpowiada na pytanie: mam nowotw�r - czy nie, jest z�o�liwy - czy nie. W Szpitalu Praskim tymi arcywa�nymi badaniami zajmuje si� Zak�ad Anatomii Patologicznej. Pod t� nazw� kryje si� malutka obecnie pracownia, w kt�rej pracuje trzech lekarzy "na przychodne". Kieruje ni� dr med. Roman Pyka�o, wyk�adowca i pracownik naukowy Collegium Anatomicum Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. I to w�a�nie on opowiada NGP o swej pracy. W Szpitalu Praskim badamy przede wszystkim wycinki dla oddzia��w ginekologii i po�o�nictwa, chirurgii i urologii - m�wi dr Pyka�o. - Badania s� wykonywane zar�wno �r�doperacyjnie, jak i w zwyk�ym trybie. Polega to na tym, �e podczas operacji pobierany jest guz. Podczas gdy pacjentka �pi p�ytkim snem, przeprowadzam badanie. U�ywane jest do tego urz�dzenie o nazwie kriostat. Sam robi� wycinek wielko�ci �rednio 1x1,5 cm, kriostat je mrozi, a specjalna "�yletka" kroi na grubo�� oko�o 10 mikron�w. Taki wycinek jest oceniany i chirurg otrzymuje wiadomo��, czy guz jest z�o�liwy czy �agodny. Od tej diagnozy zale�y rozleg�o�� operacji. Bywa jednak, �e nie spos�b postawi� diagnozy jednoznacznie. Zdarza si� to do�� rzadko, zawsze jednak w takiej sytuacji operacja przebiega tak, jakby guz by� �agodny. Wtedy z dalszymi decyzjami trzeba poczeka� na wykonanie tzw. preparat�w parafinowych, to za� trwa 4-5 dni. Trudno�� podj�cia decyzji od razu mo�e wi�za� si� z tym, �e chora tkanka miewa posta� galaretowat�, co ogromnie utrudnia wykonanie preparatu. Tymczasem decyzja o operacji jest radykalna - nie ma odwrotu. Takie decyzje szczeg�lnie trudno podejmowa� np. w ortopedii, gdy przesy�ane s� wycinki ko�ci, mi�dzy innymi dzieci. Od wyniku badania mo�e zale�e� np. amputacja.... W pracowni badane s� tak�e wycinki pobrane podczas biopsji. Tu trafno�� diagnozy zale�y od tego, czy lekarz pobieraj�cy materia� do badania trafi� ig�� w miejsce chore. Z regu�y pobierane jest wiele wycink�w, co radykalnie zmniejsza mo�liwo�� b��du. Ka�dy nowotw�r jest inny, nawet w ramach danego rodzaju, np. nowotworu jajnika, cho� s� pewne ramy, w kt�rych si� mie�ci, kt�re pozwalaj� na jego rozpoznanie. Niestety, w tej ocenie komputer nie zast�pi cz�owieka. Patomorfolog musi mie� doskona�� pami�� wzrokow� - m�wi dr Pyka�o. - Post�p w dziedzinie histopatologii sprowadza si� przede wszystkim do coraz lepszych urz�dze� do robienia preparat�w, jak cho�by wspomniany wcze�niej kriostat. �aden komputer nie ocenia jednak samego guza. Mo�e to zrobi� wy��cznie lekarz. Za badania histopatologiczne Narodowy Fundusz Zdrowia nie p�aci oddzielnie. Jest to teoretycznie wkalkulowane w koszt zabiegu operacyjnego. Ka�dy badany preparat, ju� po wykonaniu wycinka parafinowetgo, jest zamykany mi�dzy specjalnymi szkie�kami i przechowywany jako element dokumentacji medycznej. Lekarz zawsze mo�e go sobie wypo�yczy�, by np. przy nast�pnej operacji por�wna� wyniki. O tak� konsultacj� mo�e tak�e wyst�pi� zainteresowany pacjent. Rocznie przeprowadza si� w szpitalu oko�o 7 tysi�cy bada�. Przygotowanie wycink�w do oceny to mr�wcza i nies�ychanie odpowiedzialna praca laborantek, kt�rych te� brakuje. Obecnie wprowadzona zosta�a do bada� super nowoczesna technika immunohistochemiczna. Dzi�ki zastosowaniu przeciwcia� opracowano odczynniki, dzi�ki kt�rym oceni� mo�na pochodzenie poszczeg�lnych rodzaj�w nowotwor�w, co pozwala na zastosowanie w�a�ciwego leczenia chemi�. Odczynniki te jednak s� niezwykle kosztowne i na razie t� metod� stosuj� jedynie wysoko specjalistyczne plac�wki. Zak�ad Anatomii Patologicznej Szpitala Praskiego ma wybitne tradycje. Tu pracowa�a profesor Jadwiga D�browska i dr Reszke-Massalska, praktycznie tw�rczynie wsp�czesnej anatomopatologii polskiej. Teraz jednak, cho� badania te maj� podstawowe znaczenie dla zdrowia i �ycia pacjent�w, ta specjalizacja nie znajduje zainteresowania w�r�d m�odych lekarzy. W minionych latach wielu polskich specjalist�w histopatolog�w wyjecha�o za granic�. Sytuacja kadrowa jest coraz trudniejsza. Co b�dzie dalej? �aden komputer nie zast�pi szkie�ka i oka... Ewa Tucholska
|