Z dziej�w Pragi

Kto wymy�li� Dzie� Dziecka?



Nie rozmin� si� z prawd�, je�li napisz�, �e pierwsze �wi�to dzieci�ce zosta�o zorganizowane na naszej kochanej Pradze! Si�gam do powa�nych �r�de�. Szybko odnajduj� dat� 26 maja 1907 roku kiedy to w Filadelfii Anna Jarvis zainicjowa�a pierwsze obchody Dnia Matki. Wkr�tce, bo 19 czerwca 1910 roku r�wnie� w USA obchodzono po raz pierwszy Dzie� Ojca. No dobrze, ale co z dzie�mi?

Mam przed sob� fotografi� wykonan� 7 maja 1916 roku. Zdj�cie zrobi� reporter jednej z warszawskich gazet. W parku nazywanym jeszcze zwyczajowo Aleksandrowskim, ale ju� coraz cz�ciej Praskim, bo zaborc�w rosyjskich po�egnano z rado�ci�, gdy opuszczali Prag� 8 sierpnia 1915 roku. Upami�tnia fakt ten jak i rozbrojenie zaborcy niemieckiego w roku 1918 figura Matki Boskiej ustawiona rok p�niej przy ko�ciele Matki Boskiej Loreta�skiej przy ul. Ratuszowej (obecnie figura znajduje si� wewn�trz ogrodzenia ko�cio�a). Na zdj�ciu dostojni panowie i panie. Jest prezydent miasta sto�ecznego Warszawy ksi��� Zdzis�aw Lubomirski z c�rk�, jest prezes Macierzy Szkolnej baron Franciszek Radoszewski pe�ni�cy funkcj� naczelnika milicji miejskiej, tu� obok ksi��� Franciszek Radziwi�� oraz licznie zaproszeni go�cie. Co takiego wydarzy�o si� w�wczas w naszym parku? Ot� obchodzono tutaj po raz pierwszy w Warszawie �wi�to dzieci. Jeszcze trwa�a wojna. Pod Verdun grzmia�y dzia�a, na Wo�yniu walczy�y Legiony pod wodz� J�zefa Pi�sudskiego, byli�my pod okupacj� niemieck�, ale ju� powoli rozlu�nia�y si� okowy zaborcy. W maju tego� roku po raz pierwszy po 125 latach niewoli mogli�my obchodzi� 3 Maja jako �wi�to wszystkich Polak�w.

Mieszka�cy Pragi, a w�r�d nich dzia�acze spo�eczni z du�ym nak�adem wyobra�ni i pracy postanowili zorganizowa� w parku Wielk� Kwest� Majow� 1916 roku. Odby�a si� ona w przeddzie� �wi�ta dzieci�cego. Chodzi�o o zebranie niezb�dnych funduszy na potrzeby polskiego szkolnictwa odradzaj�cego si� po rosyjskiej niewoli. Powsta�a Macierz Szkolna.

W imprezie praskiej uczestniczyli cz�onkowie Towarzystwa Literat�w i Dziennikarzy Polskich. Wydano broszur� - jednodni�wk�, do kt�rej powstania przyczyni�o si� siedemdziesi�ciu autor�w. Doch�d ze sprzeda�y broszury i dobrowolne datki wspomog�y Macierz Szkoln�. A nast�pnego dnia wszystkie imprezy po�wi�cone zosta�y dzieciom. By�a karuzela i hu�tawki dla odwa�nych, na pewno stragany ze s�odyczami, a dla sportowc�w spacer na szczud�ach, wy�cigi na rowerach i tym podobne zaj�cia. Na zaimprowizowanej estradzie popisywali si� muzycy, kto wie czy nie cz�onkowie orkiestry stra�y po�arnej z ulicy Marcinkowskiego...

Patronem �wi�ta dzieci by� cz�onek Rady Regencyjnej prezydent m.st. Warszawy ksi��� Zdzis�aw Lubomirski (1865-1941). Zdj�cie, o kt�rym mowa wykona� Syryusz Wolski, a publikujemy je za zgod� historyka Warszawy Tadeusza W. �wi�tka z jego pracy "�ladami mieszka�c�w dawnej Warszawy" wydanej w 1998 r. przez Wydzia� Informacji i Wydawnictw Biura Zarz�du m.st. Warszawy.

Od 1919 roku o dzieci troszczy�o si� Robotnicze Towarzystwo Przyjaci� Dzieci powsta�e z inicjatywy �wczesnej PPS. Nast�pnie powsta�o Ch�opskie Towarzystwo Przyjaci� Dzieci, kt�re dzia�a�o od 1945 roku do 1949, ��cz�c si� p�niej w Towarzystwo Przyjaci� Dzieci. W 1946 roku w �onie ONZ powsta�a mi�dzynarodowa organizacja INICEF, dzia�aj�ca na rzecz najm�odszych. Nie znam niestety daty ustanowienia Mi�dzynarodowego Dnia Dziecka... By� to by� mo�e koniec lat czterdziestych. Odt�d obchodzone jest co roku 1 czerwca. W II Rzeczypospolitej obchodzili�my r�wnie� �wi�to Dziecka, kt�re przekszta�ci�o si� w Tydzie� Dziecka. Mam przed sob� sprawozdanie z przebiegu tego tygodnia, kt�ry rozpocz�� si� 28 maja 1936 roku na Pradze. Nad organizacj� imprez czuwa� Sto�eczny Komitet Tygodnia Dziecka. Na Pradze organizatorami byli cz�onkowie Ko�a Pra�an, kt�rym przewodniczy� ksi�garz - spo�ecznik Zygmunt Je�ewski (pisali�my o nim w NGP). Przygotowano szereg imprez, rozdano dzieciom chor�giewki w kolorach zielono-bia�o-zielonych z napisem kochajmy dzieci. Uruchomiono w stolicy seanse kinowe. W�a�ciciele kin ofiarowali bezp�atne bilety. Dzieci korzysta�y ponadto z imprez odbywaj�cych si� w Ogrodzie Zabaw 100 Pociech na terenie Parku Praskiego. W sprawozdaniu wymieniono nast�puj�ce kina praskie z podaniem liczby m�odocianych widz�w: kino Popularny przy Zamoyskiego - 650, kino przy Zbrojowni na Szwedzkiej - 400 os�b, kino Praga przy Targowej - 1500, kino Dom �o�nierza - 600 (odby�y si� cztery przedstawienia), r�wnie� w Domu �o�nierza (na zdj�ciu obok wej�cia do parku) oddano do dyspozycji dzieci 1400 bilet�w na karuzele i 700 bilet�w na hu�tawki - wszystko to za spraw� kpt. Strzeleckiego kierownika wymienionej plac�wki. Warto przytoczy� tytu�y film�w sprzed 67 lat. W kinie Popularny ogl�dano "Karier� Chaplina", w Zbrojowni komedi� "Prima Aprilis" i film niemy "Jackie marynarzem", w kinie Praga film d�wi�kowy "Pat i Pataszon jako kompozytorzy" w Domu �o�nierza wy�wietlono komedi� "Dwaj Indianie" i film "Poskromiciel" z �ycia kowboj�w i komedi� "Demon ruchu". Og�em na Pradze z rozrywek skorzysta�o 5 tysi�cy dzieci. Tylko Dom �o�nierza - zapewni� rozrywk� dla 2,5 tysi�ca dzieci! Ogr�d Zoologiczny odwiedzi�o 6,5 tysi�ca dzieci. Tu obowi�zywa�y 10-groszowe, zni�kowe op�aty za bilety wst�pu.

Wspomniane sprawozdanie opr�cz szczeg�owych opis�w zawiera r�wnie� uwagi krytyczne. Wymienia si� w nim brak koordynacji z w�adzami miasta, zbyt p�ne zawiadomienie o imprezie, zbyt s�ab� aktywno�� niekt�rych dzia�aczy, �le wybrany termin, kiedy to w szko�ach powszechnych odbywaj� si� testy. Podaj� tylko wybrane opinie z obszernego sprawozdania. Na zako�czenie umieszczono wykaz wydatk�w, zgodnie z przyznanym bud�etem. Koszt Tygodnia Dziecka na Pradze w 1936 roku wyni�s� 1186 z� i 70 groszy. I tyle fakt�w z historycznego ju� dzisiaj sprawozdania.

Pawe� Elsztein





�eby powi�kszy� miniatur� kliknij na niej

8277